Castell Razo: llun gan Nigel Callaghan

Castell Razo: llun gan Nigel Callaghan, originally uploaded by Gwenddolen.

Castell Razo

Ein castell ni yn y Parsel yw'r un a geir yn SN68SE1 a ddisgrifir fel hyn yn Coflein, gwefan ddefnyddiol y Comsiiwn Henebion:

'A medieval castle mound identified with the 'Stradpeithyll' mentioned in the Chronicle of the Princes' - the Brut-y-Tywysogion. This is a steep, sometimes vertically sided mound or drum, some 20m in diameter and 3.6m high, carved from the west end of a spur above a stream confluence in a valley bottom, the Ystrad Peithyll. The level summit is some 12.5m across, but has been damaged by what looks like a robber pit - the mound was traditionally identified as a burial mound. A great flat-bottomed ditch surrounds the mound, 4.0-6.0m across the base and up to 15m wide between the summit of the mound and the far eastern lip of the ditch. Elsewhere there appears to have been a counterscarp bank above the lower ground. The mound, whose summit is slightly lower than the eastern lip of the ditch, would have been topped by a tall timber-framed tower. The house probably lay in the area between the mound and the stream confluence, where slight terraces suggest the presence of buildings. The castle would have been built in the years following Henry I's grant of Ceredigion to Gilbert fitz Richard in 1110. In 1113 it was the seat of Razo or Razon the steward. The chronicle relates that the castle was assualted and overpowered by an influx of Welsh princes, who then burnt it after killing many of the people within. The castle has no further recorded history. Sources: King, in Ceredigion III (1956), 65-6;Thorburn in Archaeology in Wales 27 (1987), 55'. Yr enw lleol ar y safle yw 'Bryn y Bwbach' ac y mae Cae'r Esgyrn gyferbyn â'r castell yn ôl y traddodiad lleol yn lawn o esgyrn y lladdedigion canoloesol hynny. Mae'r Comisiwn Henebion yn cofnodi enwau eraill hefyd, sef Castell Gwar Cwm, a Rhos-goch Motte.

Y Fenni

Abergavenny, originally uploaded by Chris Bertram.

Shopocracy

Llyfr gwych iawn wedi'i gyhoeddi adeg Steddfod, sef Tales of the Shopocracy gan John Barnie (Gwasg Gomer, £8.99) sy'n sôn am fagwraeth yr awdur yn nhref Y Fenni lle'r oedd ei dad yn berchen ar siop losin. Rwy'n meddwl y gallai'r llyfr hwn ddod yn glasur bach. Mae'n dal i'r dim awyrgylch y dref farchnad hon ar y gororau, a blas cyfnod y pedwar a'r pumdegau. Y tad, fel tad Raymond Williams, yn arddwr tan gamp, ond hefyd yn gwneud hufen ia bob bore yn yr haf, ac yn canio gellyg o'r Eidal ar gyfer y sundaes a weinid yn stafell gefn y siop. Cymaint o fanylion yma, a chymaint o deimlad — darnau ingol o onest. Dim rhyfedd fod y llyfr wedi'i bennu yn Llyfr y Mis.

Mae John Barnie wedi gwneud shwd gyfraniad i ddiwylliant Cymru drwy olygu'r cylchgrawn Planet (sydd bellach yn cael ei golygu gan ei wraig, Helle Michelson), drwy gyhoeddi barddoniaeth a rhyddiaith a hybu materion gwyrdd, a thrwy fod yn gatalydd a chyhoeddi rhes o weithiau cyffrous gan bobl eraill. Roeddwn yn synnu wrth ddarllen y llyfr ei fod wedi'i eni yn 1941 — ond eto mae ef (a'i wraig) yn edrych tua hanner cant oed. Yr holl gerdded egnïol mewn a mas o Gomins Coch i dref Aberystwyth sy'n gyfrifol, mae'n rhaid.

Ar Nos Iau, 19 Tachwedd bydd Dr Matthew Jarvis (o'r Adran Saesneg, Prifysgol Dewi Sant Llanbedr) yn rhoi darlith ar farddoniaeth John Barnie: 'In/human Place: The Poetry of John Barnie' — am 5.00 p.m. Ystafell Seminar y Ganolfan Uwchefrydiau Cymreig a Cheltaidd, ger y Llyfrgell Genedlaethol yn Aberystwyth.

Llanypwythau: Brodwaith yn Eglwys Fair, Ross on Wye

Brodwaith yn Eglwys Fair, Ross on Wye, originally uploaded by Gwenddolen.

Un o gyfres a wnaed adeg dathliadau'r Mileniwm: holl eglwysi'r ardal o gwmpas Ross-on-Wye. Nid wyf wedi cofnodi pa eglwys yn union yw hon. Y gwaith gwnïo yn syfrdanol.

Inspired by a Welsh blanket

Inspired by a Welsh blanket, originally uploaded by Gwenddolen.

Llinell newydd Hobbs (NW3) yn cynnwys yr eitem retro hon sy'n dwyn i gof y pethau hynny o'r 1960s — y mentyll, y bagiau llaw a'r bagiau dyffl, ac ati. Pwy fuasai'n meddwl?